Rozwiertaki to narzędzia służące do wykończającej obróbki otworów. Stosuje się zazwyczaj w pierwszej operacji tak zwane zdzieraki, a później narzędzie, które nadaje ostateczny wymiar dla danego otworu, czyli rozwiertak wykańczający.
Z czego wykonuje się rozwiertaki
Materiałem z którego wykonane są rozwiertaki jest najczęściej stal szybkotnąca ( HSS ). Posiada ona dużą wytrzymałość, ale względnie małą twardość i odporność na wysokie temperatury. Z tych powodów coraz częściej wykonuje się rozwiertaki ze stali szybkotnącej z kobaltem ( HSSE ) lub z węglików spiekanych, które oferują możliwość skrawania twardszych materiałów z większymi obrotami.
Rodzaje rozwiertaków do otworów
Rozwiertaki zdzieraki służą przede wszystkim do zgrubnego obrabiania otworów. Potrafią one zebrać od 0,2 mm do nawet 4 mm materiału. Ich budowa przypomina wiertła kręte. Nie posiadają ścina, a ich główne krawędzie skrawające są zazwyczaj zdecydowanie krótsze niż w przypadku wierteł. Mniejsze są też rowki wiórowe, ponieważ rozwiertaki nie pracują w pełnym materiale, a powiększają nieznacznie gotowy otwór. Są one skrętne dzięki czemu narzędzie posiada dodatnie kąty natarcia. Część prowadząca rozwiertaka jest zbieżna nieznacznie ku części chwytowej.
W porównaniu z wierceniem, możemy osiągnąć mniejszą chropowatość obrabianej powierzchni oraz większą dokładność wymiarową z uwagi na to, że rozwiertaki posiadają więcej ostrzy ( 3 lub 4 ) oraz łysinek prowadzących ( https://artykulytechniczne.pl/rozwiertaki.html ). Rozwiertaki zdzieraki wykonane są w tolerancji h8. Najdokładniejsze otwory wykonane tymi narzędziami mogą być w klasie tolerancji IT11.
Rozwiertaki wykańczające służą do wykańczającej i dokładnej obróbki otworów. Możemy rozróżnić rodzaje takie jak rozwiertaki maszynowe oraz rozwiertaki ręczne do obróbki otworów. Jeżeli obrabiamy mały otwór to zazwyczaj stosuje się rozwiertak o chwycie walcowym, dla większych otworów stosuje się rozwiertak z chwytem Morse’a. Rowki wiórowe najczęściej są proste, ale spotyka się też wersje skrętną w przypadku obróbki otworów przelotowych.
Zwoje ostrzy w tym przypadku są skierowane przeciwnie do ruchu obrotowego narzędzia. Rozwiertaki wykańczające są zazwyczaj zbieżne od strony chwytu, aby nie rysować obrobionej powierzchni. Główne krawędzie skrawające występują w licznych odmianach, ale mogą być na przykład załamane lub zaokrąglone co prowadzi do bardziej wydajniejszej obróbki. Kąty natarcia narzędzie mogą być zerowe dla prostych rowków wiórowych lub ujemne dla skrętnych rowków wiórowych. Liczba ostrzy jest znacznie większa niż w zdzierakach i wynosi nawet 22 dla dużych średnic. Rozwiertaki wykańczające oferują wykonanie otworów w tolerancji H7.
Rozwiertaki nastawne przeznaczone są do otworów o średnicach dla których brakuje standardowych rozwiertaków.
Do jakich typów otworów przeznaczone są rozwiertaki
Można więc za pomocą takich narzędzi w pewnym zakresie ustawiać dowolną wartość średnicy otworu po obróbce. Dzieje się tak ze względu na specyficzną budowę rozwiertaków nastawnych. Ich ostrza przylegają do powierzchni stożkowej i są one do niej przyciskane poprzez dwie nakrętki. Poprzez ich obrót zwiększamy lub zmniejszamy docisk ostrzy do stożka co zmienia ich średnicę. Dla małych otworów pole regulacji wynosi poniżej 1 mm.
W przypadku otworów dużych powyżej 50 mm pole regulacji może wynieść nawet kilka mm.Rozwiertaki stożkowe stosowane są do szybkiego i dokładnego wykonywania otworów stożkowych. Najczęściej można nimi wykonać otwory o zbieżnościach 1:50 , 1:30 , 1:20 ,1:10 lub 1:5. Najczęściej gotowy otwór uzyskuje się dzięki zastosowaniu trzech różnych rozwiertaków : wstępnego, zdzieraka oraz wykańczającego.
Rozwiertak wstępny służy jedynie do wstępnego nadaniu kształtu i pozostawia po sobie liczne uskoki. Rozwiertak zdzierak likwiduje uskoki i zwiększa średnicę otworu. Na samym końcu stosuje się rozwiertak wykańczający, który nadaje ostateczny kształt oraz tolerancję wymiarową, wygładzając jednoczenie powierzchnię wewnętrzną. Główna krawędź skrawająca rozmieszona jest wzdłuż całej długości części roboczej, a rowki wiórowe mogą mieć postać prostą lub skrętną. Dla zbieżności 1:50 lub 1:30 można zastosować podczas obróbki od razu rozwiertak wykańczający.